گپ وگفت با ۲ هنرمند بیرجندی در حاشیه برگزاری نمایشگاه مشترک نقاشی خط در مشهد

شهرآرانیوز - «نقاشی خط» شیوه‌ای است در هنر معاصر کشورمان که با تلفیق هنر کهن خوشنویسی و نقاشی، به جریانی تازه در هنر ایران تبدیل شد. جریانی که با الهام از «مکتب سقاخانه»، بالنده شد. مکتب سقاخانه در اوایل دهه ۴۰ خورشیدی و متاثر از هنرمندانی نام دار و پیشرو همچون حسین زنده رودی، فرامرز پیل آرام، مسعود عربشاهی، رضا مافی و ... ایجاد شد. با این همه، از میان این نامه‌های بزرگ، این رضا مافی، هنرمند فقید مشهدی بود که در اواخر دهه ۵۰ خورشیدی، جریانی تازه در هنر معاصر ایران رقم زد و با تلفیق خوشنویسی ایرانی و نقاشی مدرن، مسیر‌ی تازه برای اعتلای یکی از کهن‌ترین هنر‌های ایران باز کرد.

پس از جریان ساز‌ی رضا مافی، مشهد علاوه بر خوشنویسی، یکی از قطب‌های هنر نقاشی‌خط ایران نیز به شمار می‌آید و در این سال‌ها معرف هنرمندان ارزنده‌ای دراین عرصه هنری بوده است که از جمله می‌توان به چهره‌هایی همچون مرتضی روحانی، محسن‌توسلی، محمد علی فراستی، کاظم خراسانی و بسیاری دیگر از هنرمندان تاثیر گذار این شهر نام برد.

نمایشگاه مشترک نقاشی خط «سایه‌های خیال»، منتخبی از آثار دو هنرمند بیرجندی، علیرضا بهدانی و امیرشجاع شجاعی پور، عصر یکشنبه با حضور علاقه‌مندان به هنر در نگارخانه «هومهر» مشهد گشایش یافت. در این نمایشگاه حدود ۴۰اثر نقاشی خط شیوه‌های اجرایی مختلف وجود دارد. به همین مناسبت پای صحبت‌های هنرمندان حاضر در این رویداد نشستیم و نظر آن‌ها را درباره «سایه‌های خیال»، جریان امروز هنر ایران و به ویژه نقاشی‌خط، جویا شدیم.

نقاشی خط؛ مدرن‌ترین هنر فعلی ایران

علیرضا بهدانی در گفتگو با شهرآرا، در باره نمایشگاه مشترک خود با امیرشجاع شجاعی پور گفت: به نظر من، نقاشی خط مدرن‌ترین هنر فعلی ایران است؛ زیرا مجموعه‌ای از خوشنویسی، نگارگری، نقاشی و تذهیب را در خود جای داده و ترکیب جدیدی را ایجاد کرده است. اکنون تمام فروش من و شاگردانم در زمینه نقاشی خط است و به دلیل مدرن بودن و حضور هم زمان سنت و مدرنیته در آن، علاقه‌مندان بیشتری دارد.

هنر دینی؛ تأثیر گذار بر روی مخاطبان

این هنرمند در باره تأثیر هنر بر اشاعه فرهنگ عاشورایی ابراز کرد: هنر دینی تأثیر گذاری بیشتری بر مخاطبان دارد. تمایل مردم به مذهب و وابستگی به آن باعث می‌شود وقتی آن را در شکلی لطیف‌تر می‌بینند، تأثیر بیشتری بگیرند. من آثار زیادی در حوزه عاشورا داشته ام که ازجمله آن‌ها می‌توانم به تابلوی مینیاتوری حضرت زینب (س) که سال۹۶ حجت الاسلام سیدابراهیم رئیسی، تولیت وقت آستان قدس، در جشن میلاد آن بانو و روز گرامیداشت مقام پرستار در بیمارستان رضوی از آن رو نمایی کرد، اشاره کنم.

بهدانی، بهترین و ماندگارترین اثری را که تا کنون با مضمون عاشورا خلق شده است، تابلوی استاد محمود فرشچیان خواند و ادامه داد: اکنون آثار استاد روح الامین در حوزه نقاشی، بسیار بی نظیر است و در بخش نقاشی خط نیز آثار بسیار خوبی در این حوزه کار شده است.

حماسه عاشورا در هیچ سبکی ارائه شدنی نیست

همچنین امیرشجاع شجاعی پور در حاشیه برگزاری نمایشگاه «سایه‌های خیال» در گفتگو با شهرآرا گفت: من تا کنون ۱۲نمایشگاه انفرادی برگزار کرده ام و نمایشگاه «سایه‌های خیال»، چهارمین نمایشگاه مشترکم بوده است که حدود ۱۶اثر از کار‌های من با تکنیک ورق طلا و خراش قلم در ابعاد ۵۰ در ۷۰، ۱۲۰ در ۱۲۰ و ۶۰ در ۸۰ در آن حاضر است. او میزان استقبال از این نمایشگاه را خوب توصیف کرد و گفت: در گذشته بسیار دور اگر هنرمندی می‌خواست از حوزه خوشنویسی وارد حوزه رنگ شود، استقبال زیادی از او نمی‌شد.

من نیز با آزمون وخطا این کار را انجام می‌دادم. در سال۱۳۸۱ اولین نمایشگاه انفرادی خود را در نگارخانه میرک مشهد برگزار کردم. پیش از برگزاری این نمایشگاه، بسیاری از استادان کار به من انتقاد کردند و برای بازدید از آن نیامدند؛ زیرا نمی‌توانستند بپذیرند قرار است خوشنویسی از قالب کاغذ، مرکب و جوهر خارج شود و اتفاق جدیدی برای آن بیفتد. اکنون این اتفاق در نقاشی رقم خورده است. هنرجویان زیادی مانند یک موج به سمت نقاشی خط روی آورده اند و درحال فراگیری این هنر هستند که این اتفاق را مدیون استادانی مانند فرامرز پیل آرام، محمد احصایی، حسین زنده رودی، نصر ا... افجه‌ای و سایر افرادی هستیم که در این حوزه نقش داشته اند.

این هنرمند، بزرگ‌ترین مشکل هنر نقاشی خط را نبود نوآوری در روش و سبک آن دانست و بیان کرد: ما هنوز شاهد اثری که بتواند آفرینشی در سبک نقاشی خط ایجاد کند، نیستیم. بیشتر کار‌ها تقلیدی است و به ندرت شاهد اتفاقات خاص و با تفکر و خلاقیت شخصی بوده ایم. برای حل این مسئله، استادان باید اجازه دهند هنر جو از خلاقیت خود بهره بگیرد. آن‌ها اگر عین همان چیز‌هایی را که تدریس می‌کنند، از هنرجو بخواهند، اثر جدیدی خلق نخواهد شد. وجود منابع نیز در این زمینه بسیار مهم است. ما هیچ منبع و کتاب آموزشی در حوزه نقاشی خط نداریم و تنها چند کتاب که آثار استادان را به نمایش گذاشته است، در این حوزه وجود دارد که هنر جو از تهیه آن عاجز است.

تأثیر هنر بر ترویج فرهنگ عاشورایی

شجاعی پور درباره تأثیر هنر در اشاعه فرهنگ عاشورایی بیان کرد: امام حسین (ع) حماسه‌ای آفرید که بسیار بزرگ است و ما هرکاری انجام دهیم، بازهم نمی‌توانیم عظمت این واقعه را نشان دهیم. هنرمند وظیفه دارد آنچه درباره ارادت درونی خود احساس می‌کند، در یک اثر هنری خلق کند و بیننده و مخاطب است که احساسی در او ایجاد می‌شود تا بتواند با این اثر هنری ارتباط برقرار کند. من آثاری داشته ام که وقتی مخاطب در مقابل آن ایستاده، اشک ریخته که برایم بسیار عجیب بوده است. ما نمی‌توانیم کار خاصی برای امام حسین (ع) انجام دهیم؛ تنها کاری که از دستمان بر‌ می‌آید، خلق همین آثار است.

این هنرمند آثار استاد عجمی را در حوزه عاشورا بی نظیر و شاخص دانست و گفت: بسیاری از هنرمندان ما آثار شاخص زیادی داشته اند که نتیجه مثبت آن را نیز گرفته اند. من امسال چند نمایشگاه دیگر با قالب‌ها و روش‌های خاص دارم که اگر امکان داشته باشد، آذرماه در نگارخانه رضوان برگزار می‌کنم.

***
علیرضا بهدانی، خادم برگزیده قرآن مجید و نخبه هنری در رشته کتابت قرآن است. این هنرمند پنجاه ویک ساله متولد بیرجند که درجه فوق ممتاز شکسته نستعلیق را دارد، خوشنویسی قرآن مطلا، نهج البلاغه مطلا، خوشنویسی قرآن خط شکسته نستعلیق، اولین دیوان حافظ مطلا، ۵۷قرآن با خطوط مختلف اسلامی و اجرای بزرگ‌ترین تابلوی نقاشی خط را در کارنامه خود دارد. او زیرنظر استادانی همچون یدا... کابلی خوانساری، محمد حیدری، علی اکبر رضوانی، عباسعلی صحافی مقدم و مهدی اسماعیلی مود هنر خوشنویسی را آموخته، در محضر بزرگانی مانند عباس کاتوزیان و علی فرسادی، هنر نقاشی را فرا گرفته و نگارگری را از هنرمندان مشهوری همچون محمود فرشچیان، محمد ابراهیم مرادی و علیرضا آقامیری آموخته‌است.

***
امیرشجاع شجاعی پور متولد۱۳۵۶ در بیرجند است. او دارای مدرک ممتاز انجمن خوشنویسان ایران و عضو رسمی انجمن خوشنویسان ایران در مشهد و همچنین عضو مؤسسه هنر‌های تجسمی کشور است.

ازجمله آثار او می‌توان به «بسم ا... الرحمن الرحیم»، «رنگین کمان عشق»، «شعر حضرت مولانا»، «یکی بود، یکی نبود» و «نقطه آغاز» اشاره کرد.

استادان خوشنویسی او مصطفی مهدی زاده، محمدکریم کریمی، محمدحسین افتخاری، مهدی اسماعیلی مود و هادی ذوالریاستین بوده اند و رنگ شناسی و نقاشی خط را زیرنظر مهران صدر السادات، دارا افـــشـــار و غلامرضا زاهدی آموخته است.